Monument verbouwen, herstellen of onderhouden

Voor veranderingen of onderhoud aan een monument hebt u vaak een vergunning nodig. U moet zich dan houden aan strenge regels. Normaal onderhoud kunt u doen zonder dat u een vergunning hebt.

Of u een vergunning moet aanvragen en bij wie, hangt af van het soort monument. Meestal moet u een omgevingsvergunning aanvragen.

Hoe werkt het?

Vaak hebt u een vergunning nodig voor veranderingen of onderhoud aan archeologische en gebouwde monumenten. Gebouwde monumenten zijn gebouwen, parken of standbeelden die als monument aangewezen zijn door Rijk, provincie of gemeente.

Wilt u werkzaamheden uitvoeren aan een archeologisch rijksmonument? Dan hebt u een archeologische monumentenvergunning nodig.

Wilt u werkzaamheden uitvoeren aan rijksmonumenten (gebouwd) en gemeentelijke of provinciale monumenten (gebouwd en archeologisch)? Dan hebt u een omgevingsvergunning nodig voor de volgende werkzaamheden:

slopen, verstoren, verplaatsen of wijzigen van (een deel) van het monument
herstellen of (laten) gebruiken van het monument waardoor het wordt ontsierd of in gevaar gebracht

Geen vergunning nodig

U hebt géén vergunning nodig voor normaal onderhoud aan de buitenkant van rijksmonumenten. Het gaat dan om werkzaamheden voor het behouden van het monument.

U hebt ook géén vergunning nodig als de monumentale waarde niet lager wordt door de werkzaamheden. Bijvoorbeeld bij het opschuren en schilderen in dezelfde kleur, het vervangen van kapotte ruiten, het opstoppen van rieten daken of vervangen van dakpannen. Dit geldt voor rijksmonumenten en provinciale of gemeentelijke monumenten.

Wat moet ik doen?

Vooroverleg

Neem vóórdat u de vergunning aanvraagt, contact op met de gemeente. In een vooroverleg kunt u uitleggen wat u wilt doen. De gemeente kan dan meteen zeggen of dit mogelijk is. Zo voorkomt u dat u een aanvraag indient die later wordt afgewezen.

Aanvragen vergunning

Via het Omgevingsloket kunt u nagaan of u een vergunning moet aanvragen. U kunt de aanvraag meteen online indienen. Gebruik hiervoor uw DigiD. U kunt het formulier ook downloaden en uitprinten. Bedrijven kunnen de aanvraag alleen online doen. Gebruik hiervoor eHerkenning.

Aanvragen omgevingsvergunning gemeentelijk of provinciaal monument

Vul het aanvraagformulier volledig in.
Stuur het aanvraagformulier met de gevraagde documenten naar de gemeente.
U krijgt een ontvangstbevestiging.
U ontvangt vanzelf bericht of u de vergunning krijgt.

Aanvragen omgevingsvergunning rijksmonument

Vul het aanvraagformulier volledig in.
Stuur het formulier met de gevraagde documenten naar de gemeente.
U krijgt een ontvangstbevestiging.
De gemeente maakt een ontwerpbesluit over uw aanvraag. Iedereen kan binnen 6 weken zijn of haar mening (zienswijze) hierover geven.
Bent u het niet eens met het ontwerpbesluit? Geef dan in uw zienswijze aan waarom.
U ontvangt vanzelf bericht of u de vergunning krijgt.

Aanvragen archeologische monumentenvergunning

U vraagt de vergunning aan bij de gemeente.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed maakt een ontwerpbesluit over uw aanvraag. Iedereen kan binnen 6 weken zijn of haar mening (zienswijze) hierover geven.
Bent u het niet eens met het ontwerpbesluit? Geef dan in uw zienswijze aan waarom.
U ontvangt vanzelf bericht of u de vergunning krijgt.
Bent u het niet eens met het besluit, dan kunt u - als u een zienswijze hebt ingediend - beroep indienen bij de rechtbank.

Wat moet ik meenemen?

U hebt (minimaal) het volgende nodig:

aanvraagformulier
situatietekeningen (schaal 1:1000)
een plattegrond van iedere bouwlaag met maten en de bestemming van de ruimte (schaal 1:100)
alle gevelaanzichten en relevante doorsneden (schaal 1:100)
werkbeschrijving van de bestaande en nieuwe situatie
detailbeschrijving van het monument waaraan de werkzaamheden uitgevoerd worden

Hoe lang duurt het?

Aanvraag vergunning gemeentelijk of provinciaal monument

Binnen 8 weken ontvangt u bericht of u de vergunning krijgt. De gemeente kan deze termijn met 6 weken verlengen. Beslist de gemeente niet binnen de termijn, dan wordt de vergunning automatisch (van rechtswege) verleend.

Bent u het niet eens met de beslissing van de gemeente? Dan kunt u binnen 6 weken bezwaar maken bij de gemeente.

Aanvraag vergunning rijksmonumenten

Binnen 8 weken ontvangt u bericht of u de vergunning krijgt. De gemeente kan deze termijn met 6 weken verlengen.

Vraagt de gemeente advies aan de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed? Dan ontvangt u binnen 26 weken bericht of u de vergunning krijgt. De gemeente kan deze termijn met 6 weken verlengen.

Bent u het niet eens met de beslissing van de gemeente? Dan kunt u binnen 6 weken beroep indienen bij de rechtbank. Dit kan alleen als u ook een zienswijze over het ontwerpbesluit hebt ingediend.

Aanvragen archeologische monumentenvergunning

Binnen enkele weken ontvangt u bericht of u de vergunning krijgt.

Bent u het niet eens met de beslissing? Dan kunt u beroep indienen bij de rechtbank. Dit kan alleen als u ook een zienswijze over het ontwerpbesluit hebt ingediend.

Aanvullende informatie

Beschermde stads- en dorpsgezichten

De bescherming van stads- en dorpsgezichten is geregeld in het bestemmingsplan en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). In dit plan wordt rekening gehouden met de vastgestelde cultuurhistorische waarden van het gezicht. Voor panden binnen het beschermd stads- of dorpsgezicht gelden andere regels voor vergunningsvrij bouwen. Dit geldt zowel voor monumenten als niet-monumenten.

Let op!

Houd er rekening mee dat u als eigenaar niet zomaar alles aan uw monument kunt veranderen.

Informatie over de aanschaf, restauratie en het behoud van rijksmonumenten vindt u op de monumentensite van het Nationaal Restauratiefonds en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.